Park w Rogoźniku

POŁOŻENIE

Rogoźnik znajduje się w województwie śląskim około 15 km na północ w lini prostej od Katowic. Posiada dogodne połączenie komunikacyjne.
Geograficznie znajduje się w obrębie obniżenia triasowego Wyżyny Śląskiej przy północno-wschodniej krawędzi Górnośląskiej Niecki Karbońskiej. Obniżenie to ogranicza pasmo wzgórz z najwyższym wzniesieniem – Górą Buczyną o wysokości 376,6 m. n. p. m.

Mapka

BUDOWA GEOLOGICZNA I HYDROLOGIA

Wspomniane obniżenie budują utwory karbońskie ( naprzemianległe warstwy łupków i piaskowców z wkładkami węgla ) na których zalegają utwory czwartorzędu ( piaski, żwiry, mułki i gliny ); ponadto miejscami wychodzą na powierzchnie utwory triasu dolnego czyli pstrego piaskowca ( piaski i iły ).
Z kolei okoliczne wzgórza budują utwory triasu środkowego czyli wapienia muszlowego ( wapienie, dolomity i margle ).
Ciekawostką jest uskok o przebiegu NW-SE w północno-zachodniej części Rogoźnika. Całe obniżenie odwadniane jest rowami melioracyjnymi do rzeki Jaworznik, która z kolei jest dopływem Brynicy. Natomiast sięgając w głąb ziemi znajdują się tu dwa zbiorniki wód podziemnych ( eksploatowanych przez człowieka ) – wód czwartorzędowych i karbońskich.

KLIMAT

Rogoźnik znajduje się w rejonie oddziaływania klimatu środkowo-małopolskiego cechującego się dużą zmiennością i nieregularnością warunków pogodowych. Spowodowane jest to ścieraniem się kilku mas powietrza: śródziemnomorskiego, arktycznego, kontynentalnego i oceanicznego. Dla klimatu Rogoźnika charakterystyczne są: ulewne deszcze, występowanie subtropikalnych, suchych wiatrów i cisza w okresach przejściowych.Średnia roczna suma opadów w Rogoźniku wynosi 700-750 mm ( w styczniu 50 mm, w lipcu 100 mm ), zaś średnie roczne temperatury wynoszą 7-9  C ( w styczniu 3-4 * C, a w lipcu 17-19 * C )

Park 4

GLEBY

W Rogoźniku i okolicach dominują trzy typy gleb: Gleby brunatne czyli gleby umiarkowane wilgotnych lasów iglastych i mieszanych. Gleb bielicowych występują głównie w Dolinie Jaworznika Rędziny, które powstały ze zwietrzenia skał wapiennych. Mają dużą zawartość wapnia. Występują głównie na wzgórzach rogoźnickich. Ponadto na terenach podmokłych okolicy Rogoźnika można spotkać nieduże powierzchnie gleb bagiennych. W Polsce wprowadzono podział na sześć klas bonitacyjnych (I - gleby bardzo dobre, VI - gleby złe). Najwięcej w Rogoźniku i okolicach jest gleb średnich (IV klasa), a najmniej bardzo dobrych (I klasa).
Gleby Rogoźnika i okolic są silnie przeobrażone i znacznie zdegradowane poprzez działalność człowieka, np. niewłaściwą orkę, eksploatację odkrywkową surowców, wylesianie, zanieczyszczenie atmosfery itp.

FAUNA I FLORA

W zróżnicowanym biocenotycznie środowisku Rogoźnika i okolic , choć leżącego na skraju dużego obszaru przemysłowo-urbanistycznego spotkać można sporo ciekawych, rzadkich w skali kraju i prawnie chronionych gatunków zwierząt i roślin. Żyją one w kilku zespołach biocenotycznych: biocenozie wodnej, leśnej i łąkowej, zespole muraw kserotermicznych, zespole źródeł krasowych i zespole roślinności parkowej.Fauna i flora okoliczna narażona jest stale na wiele niebezpieczeństw takich jak np. emisja przemysłowa, tworzenie dzikich wysypisk, meliorowanie podmokłych terenów, odprowadzanie ścieków, urbanizacja terenu itp.
Na podstawie m. in. własnych obserwacji stwierdzono w Rogoźniku i okolicach następujące gatunki zwierząt:- Płazów i gadów: traszka zwyczajna, ropucha szara i zielona, rzekotka drzewna, żaba jeziorowa, wodna, trawna i moczarowa, jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny- Ptaków: perkoz dwuczuby, bocian biały, łabędź niemy, krzyżówka, kurka wodna, łyska, rybitwa zwyczajna, kukułka, kuropatwa, bażant, puszczyk, jastrząb, myszołów, szczygieł pospolity, szpak, sikorka uboga i modra, zięba, skowronek, strzyżyk, dzięcioł czarny i duży, kos, trzciniak, gil, jemiołuszka, sójka, sroka pospolita, gawron, wrona, kruk- Ssaków: jeż wschodni, kret, nocek duży i rudy, zając szarak, wiewiórka, piżmak, nornica ruda, polnik rudy, mysz domowa, szczur śniady, lis, jenot, kuna leśna i domowa, łasica łaska, borsuk, dzik, sarna, jeleń szlachetny.- Dużo małych zwierząt jak np. liczne gatunki ślimaków, chrząszczy, mrówek ...oraz następujące gatunki roślin: ( z powodu bardzo dużej ilości gatunków- kilkaset wymieniam tylko te objęte ochrona częściowa lub całkowitą )- Rośliny naczyniowe: kopytnik pospolity, dziewięćsił bezłodygowy, konwalia majowa, wawrzynek wilczełyko, kruszyna pospolita, bagno zwyczajne, pierwiosnek lekarski, kalina koralowa- Gatunki o charakterze górskim: olsza szara, lepiężnik biały, bez koralowy.Fauna i flora okoliczna narażona jest stale na wiele niebezpieczeństw takich jak np. emisja przemysłowa, tworzenie dzikich wysypisk, meliorowanie podmokłych terenów, odprowadzanie ścieków, urbanizacja terenu itp.
Fauna i flora okoliczna narażona jest stale na wiele niebezpieczeństw takich jak np. emisja przemysłowa, tworzenie dzikich wysypisk, meliorowanie podmokłych terenów, odprowadzanie ścieków, urbanizacja terenu itp. i należy pilnie podjąć stosowne działania by ja chronić.

PArk 3

HISTORIA

Pochodzenie nazwy Rogoźnik związane jest z kilkoma legendami m. in. o braciach Rogożach, o znalezionym tu sporym rogu czy też najbardziej znana o trzcinie zwanej Rogożą.Ta ostatnia mówi, że obniżenie Doliny Jaworznika licznie porastała roślinność szuwarowa wśród której sporo było trzciny zwanej przez miejscowych Rogożą. Trzcina ta licznie używana była m. in. do krycia wiejskich chałup – wyrabiano tzw. Rogoźnickie pokrycia dachowe i stąd nazwa miejscowości Rogoźnik ( często mylonej z nazwą Rogożnik – różnica tkwi jak widać w pisowni ż-ź )
Po raz pierwszy Rogoźnik wymieniany jest przez kronikarza Długosza w dziele „Lib. Benef.” tom II str. 190. –Wieś wzmiankowana jest w akcie kupna Księstwa Siewierskiego ( przypuszczalnie właścicielami wsi w 1442r byli bracia – Mikołaj i Piotr Rogożowie ) Rogożnik w trakcie dziejów był własnością różnych osób m. in. - w drugiej połowie XVII w władał nim ród Krylińskich, około 1725 r Paweł Wąsowicz, w 1947 r Franciszek Pożarski, w 1801 r Jan Grabiański, w 1802 Herdlitzka, a w 1820 r ród Bełszyńskich.W tym okresie we wsi istniał dwór pański, po którym do dzisiaj oprócz pomieszczeń gospodarczych nie zachował się ( właścicielka zabudowań dworskich do 1900 r była Regina Cherlicka )Wg spisu wieś liczyła w 1827 r 76 domów, a ponadto już od XVII w przy potoku Jaworznik istniały liczne młyny wodne, ( najbardziej znane to Czabany, Niebyła, Karchowizna, Górewoda czy Walerów ) z których warto zobaczyć istniejący jeszcze młyn Niebyła czy ruiny młyna Walerów ).
Na początku XIX w zaczęto na terenie wsi rozwijać górnictwo rud galmanu i żelaza.Odkrywkowe kopalnie leżały na wzgórzach po wschodniej i południowo – wschodniej części wzgórz otaczających Rogoźnik ( głównie na zboczach Góry Buczyny ).Produkcja roczna kopalń wynosiła średnio 5000 kibli rud, która dowożona była do Huty Milowice.Eksploatacja była prowadzona z przerwami do początku XX w (aż do wyczerpania ubogich złóż ) i przyniosła zdewastowanie terenu – głównie wycięcie lasów na miejscu których powstał tarasowy układ pól.

park1

Początek XX w przyniósł w Rogoźniku duże zmiany majątkowe - cały majątek od wspomnianej Reginy Cherlickiej zakupiło Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn” założone przez łódzkich przemysłowców w 1899r. Z czasem „Saturn” założył we wsi cegielnie – która stała się głównym zakładem przemysłowym wsi ( obecnie Gliwickie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych ) i szkółkę drzew owocowych przyczyniając się do szybszego rozwoju wsi.Dla pracowników GZMO rozpoczęto w

1950 r budowę Osiedla mieszkaniowego zwanego dziś potocznie „Osiedle” . ( w 1952 r mieszkania otrzymało 107 rodzin )W 1951 r w Dolinie Jaworznika rozpoczęto eksploatacje piasków w kopalni zwanej Piaskownia „Siemonia”.Długotrwała eksploatacja spowodowała degradacje terenu - powstało duże wyrobisko górnicze, które po zakończeniu eksploatacji zalano wodą tworząc 3 zbiorniki wodne. ( zbiornik I o powierzchni 8ha, zbiornik IIo powierzchni 34 ha i niewielki zbiornik III o powierzchni poniżej 1 ha )
Pozostała część wyrobiska zalesiono, a część zagospodarowano budując Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Huty Katowice ( od 1991 na terenie ośrodka działa Międzynarodowe Miasteczko Edukacji Ekologicznej )Obecnie obszar OSW liczy 620 ha z tego 150 ha stanowi teren zagospodarowany, na którym znajdują się wszystkie obiekty, 43 ha to teren zbiorników wodnych, a pozostały teren to las mieszany okalający Górę Buczynę i w obszarze źródliskowym Jaworznika.Administracyjnie od 1916r do 1954 r Rogoźnik wchodził w skład gminy Bobrowniki , później aż do 1955 r wchodził w skład Gromadzkiej Rady Narodowej i znów od 1973 r po kolejnej reorganizacji w skład Gminy Bobrowniki do której oprócz miejscowości takich jak Bobrowniki, Dobieszowice, Wymysłów, Sączów, Siemonia, Twardowice i Myszkowice jest do dzisiaj.